Hoe versnellen we de realisatie van zonneparken mét betrokkenheid van burgers?

Het aantal initiatieven voor zonneparken neemt een enorme vlucht. Hoogleraar Urban Futures Maarten Hajer twitterde op 12 februari 2018 toepasselijk ‘here comes the sun’. Maar de realisatie van zonneparken blijkt nog lang niet vanzelf te gaan. Hoe zorgen we dat meer zonneparken succesvol gerealiseerd worden, mét betrokkenheid van omwonenden?

Samen met ZonnepanelenDelen organiseert Squarewise op 1 mei een Squaretable (rondetafelgesprek) over burgerparticipatie bij zonneparken. Koplopers uit heel Nederland wisselen tijdens deze tafel kennis en ervaringen uit met het doel ‘handvatten’ of ‘regels’ te ontwikkelen voor gemeenten en initiatiefnemers die de realisatie van zonneparken moeten versnellen. Soortgelijk aan de gedragscode ‘Windenergie op Land’. Deze blog dient ter verkenning van het vraagstuk, biedt inzicht in een aantal belangrijke ontwikkelingen op het gebied van zonneparken en geeft voorbeelden van het gemeentelijk beleid. Heeft u veel te maken met dit vraagstuk en heeft u na het lezen van dit artikel interesse om bij de Squaretable aanwezig te zijn? Laat het ons dan via onderstaande contactgegevens weten.

Spectaculaire toename zonneparken verwacht

Met enkel zonnepanelen op daken en gevels wordt het doel van 14% schone energie in 2020 niet gehaald. Voor de versnelling van de energietransitie en het behalen van de energiedoelen is ook zon-op-land nodig. Gemeenten, provincies en initiatiefnemers zijn dan ook volop bezig om de potentie waar te maken: van oude vuilstortplaatsen die omgebouwd worden tot mega-zonneparken tot de komst van 200 grootschalige zonneparken in Nederland. In 2016 groeide de markt voor collectieve zonne-energieprojecten met 100%. Sindsdien bleef het niet alleen bij volumegroei in aantallen, ook het opgesteld vermogen van de parken bleef groeien.

Tegelijkertijd zien we dat het overheidsbeleid met betrekking tot zonneparken nog volop in ontwikkeling is. Onder aanmoediging van de SDE-subsidie beweegt de markt, maar de samenleving lijkt er nog niet helemaal op voorbereid. Het gevolg: geluiden over ‘land grabbing’, ‘investeerders die vechten om grond voor zonnepanelen’ en ‘regio’s die één groot zonnepark dreigen te worden’.

De zoektocht naar slim beleid is volop bezig

Wat is de rol van de gemeente? En die van de projectontwikkelaar? En waar komt in dit verhaal de burger aan bod? Het zijn vragen die momenteel op veel plekken in Nederland spelen én waar relevante ervaring mee wordt opgedaan.

Zo heeft de provincie Groningen als een van de eersten in de ‘Omgevingsvisie 2016-2020’ nieuw beleid opgenomen voor de landschappelijke inpassing van zonneparken. In de Omgevingsverordening zijn regels opgesteld voor de aanleg van zonneparken. En het uitnodigingskader voor zonnevelden dat door de gemeente Houten is opgesteld worden een tiental regels gehanteerd voor de beoordeling van de kansrijkheid van een zonneveld.

De kaders voor landschapsintegratie krijgen langzaamaan vorm, dat lijkt nog niet te gelden voor burgerparticipatie. Het ontbreken van een helder kader omtrent burgerparticipatie bij de aanleg van zonneparken en de variatie in de eisen die door gemeenten gesteld worden, resulteren in de praktijk vaak tot vertraging, uitstel of zelfs afstel van projecten. Jaap Koen Bijma, mede-initiatiefnemer Energiewerkplaats Fryslân, stelt dat de uitdagingen bij de energietransitie niet in de systeemtechnische kant zitten (de zonnepanelen en de financiering kunnen worden geregeld) maar in de sociaal-organisatorische kan: “Meedoen aan de energietransitie, dat is wat de burger nu wil”.

Uitnodiging Squaretable

Er wordt dus vooruitgang geboekt met betrekking tot beleidsvorming rond zonneparken.  Burgerparticipatie is daarbij wel een terugkerend thema waar veel onduidelijkheid over blijft. Wat houdt het precies in en wanneer is een goed participatieproces doorlopen?

Squarewise en ZonnepanelenDelen zien de behoefte van overheden en initiatiefnemers aan eenduidigheid en helderheid over burgerparticipatie bij de realisatie van zonneparken. Daarom initiëren we een Squaretable waarin we koplopers bij elkaar brengen om kennis en ervaring te delen. Onder meer met de gemeenten Apeldoorn en Houten, de provincies Drenthe en Friesland en marktpartijen Nuon en Ecorus gaan we aan de hand van praktijkvoorbeelden in gesprek over de kansen en uitdagingen bij zonnepark-projecten. De ambitie is om tot een gezamenlijke handreiking te komen naar gemeenten en initiatiefnemers. Zo trachten we bij te dragen aan meer zonneparken die met behulp van participatie en met voordelen voor de omwonenden tot stand zijn gekomen.

Bent u geïnteresseerd in deelname aan deze Squaretable op 1 mei, neem dan contact op met troost@squarewise.com. Wees er spoedig bij want er zijn nog maar een beperkt aantal plekken.