Klimaatakkoord is van gisteren, door naar morgen!
Leonie van der Steen (zij/ haar)
Op de laatste werkdag van juni werd het klimaatakkoord gepresenteerd, waarna iedereen zijn mening over het stuk de wereld in slingerde (de VVD noemde het “eerlijk, haalbaar en betaalbaar”, milieugroepen vonden het “een goede start, maar onvoldoende” en Baudet vond het “de langste zelfmoordbrief uit de historie”. Daar vond vervolgens iedereen wat van…). Nu het weekend achter de rug is en het stof van de eerste meningen is neergedaald, is er meer ruimte voor inhoud en reflectie op basis van de ervaringen die ik samen met collega’s van Stroomversnelling in de tafelbijeenkomsten heb opgedaan. Een akkoord als deze is een ondergrens. Onze ambities liggen veel hoger, maar het Klimaatakkoord geeft wel een paar hoopvolle ingrediënten om dat voor elkaar te krijgen…
Zorgen dat er ‘natuurlijk’ meer vraag komt
Hoopvol is bijvoorbeeld de rol van banken. In de tafelbijeenkomsten heb ik meermalen ervaren dat er bij sommige banken veel wil is om zaken echt anders te doen. Om te financieren tegen woonlasten bijvoorbeeld, of om waardedaling van niet-verduurzaamde woningen te erkennen. Deze bankiers ervaren dat hun boodschap niet altijd vertrouwd wordt, hun omgeving gaat er vanuit dat geld verdienen hun enige fixatie is. Toch doen zij nu een overzichtelijke belofte die veel impact kan hebben: ze gaan verduurzaming standaard een onderdeel maken van het hypotheekadvies. Gecombineerd met het feit dat taxaties standaard een beschrijving van energiebesparende maatregelen krijgen, maakt dat vraag naar verduurzamingsmaatregelen op het ‘natuurlijke moment’ van verhuizing zal ontstaan.
Over een ander heet hangijzer in de financiële sector, de gebouwgebonden financiering, is weinig concreet nieuws te melden. Er is veel over te doen, maar er wordt nog weinig gedaan. Je ziet in de praktijk steeds meer initiatieven die het heft in eigen handen nemen. Die druk zal nog hoger opgevoerd moeten worden om snel tot verandering van wetsteksten te komen.
Iedereen een advies over wat te doen
Als je wilt verduurzamen, is de vraag al snel: hoe dan? In de persconferentie werd gezegd dat ‘alle inwoners van Nederland’ een advies over verduurzaming van hun woning krijgen. Laten we hopen dat hiermee niet gedoeld werd op een puur technisch EPA advies! Een lange lijst van technische verbeteringen die je nog aan je huis moet doen, werkt eerder remmend dan stimulerend. Ineens is die schimmel misschien toch niet zo’n groot probleem en kunnen de kinderen ook nog best wat langer op dezelfde kamer blijven slapen. Bij verduurzaming is het niet anders.
Om elke bewoner een passend advies te geven, zijn in het klimaatakkoord ‘de standaard’, ‘de leidraad’ en ‘het platform’ opgenomen. De standaard beschrijft tot welk niveau je je huis moet isoleren om het in de toekomst warm te houden, de leidraad helpt gemeenten te bepalen welke energiedrager in een wijk past en het platform moet de wildgroei aan zeer diverse energielokketten weer overzichtelijk maken. Deze drie zaken kunnen als ze goed worden uitgevoerd tot een overzichtelijk advies voor iedereen leiden. Standaard en leidraad maken het samen simpel: wat komt er voor warmte in jouw wijk + wat voor huis woon je = wat moet je dus doen. Op het platform kunnen bewoners delen wat zij al aan hun woning hebben gedaan en wat nog niet, zodat het tot vraagbundeling kan leiden. Aanbieders kunnen hun prijzen laten dalen, als ze grotere groepen ineens een aanbod kunnen doen. Het enige wat we er dan nog aan toe moeten voegen, is dat die spullen ook leuk zijn om te kopen. Zara Home, IKEA en Coolblue kunnen dat, wie pakt in de Grote Verbouwing deze rol?
Tegen stemmen moet kunnen
Bovenstaande geldt voor kopers, maar huurders dan? Een belangrijk deel van de onderhandelingen gingen over zaken die uiteindelijk niet in de tekst staan. Ontbrekende tekst is soms ook een positief resultaat! Even is er gesproken over het ‘versnellen’ van de transitie in woningcorporatieland door de eis van 70% instemming bij de huurders naar beneden bij te stellen. Gelukkig is hier maar heel kort over gediscussieerd. Iedereen aan tafel was het er snel over eens: bewoners zijn van vitaal belang in het bereiken van snelheid in de transitie. Snelheid bereik je niet door ‘tegenstribbelaars’ monddood te maken, maar juist door moeite te stoppen in het vertellen van het hele verhaal en het aanpassen van je plannen op feedback van mensen.
Een heet hangijzer dat nog wel op tafel ligt, is de marktordening van warmte. Terecht stelt het klimaatakkoord dat voordat gewerkt wordt aan een snelle uitbreiding van warmtenetten het noodzakelijk is dat rollen en bevoegdheden bij aanleg en exploitatie duidelijk moeten zijn. Ook de kosten die bij de consument terecht komen, zijn met de huidige koppeling aan de gasprijs alles behalve woonlastenneutraal. Vanuit het perspectief van ons project in Schiedam, volgen we dit op de voet.
Betaalbaar..?
En is de uitvoering van al die plannen betaalbaar? Over deze vraag moet me wel iets van het hart. Al sinds het concept Klimaatakkoord vernauwde de discussie zich tot de wat naïeve vraag of ‘de rekening’ bij de bedrijven of bij de mensen kwam te liggen. Klimaatbeleid betaal je uiteindelijk hoe dan ook met zijn allen. Of dat via belasting gaat, of via prijzen aan de kassa, doet er niet zoveel toe. Met dit akkoord wordt tenminste voorkomen dat we het nu moeten hebben over wie de rekening van het niets doen betaalt, want die zou nog veel hoger uitvallen.
De fixatie op de kosten is apart. Klimaatbeleid kost geld, maar ambitie en innovatie leveren ook wat op. En de kosten zijn maar een fractie van de economische groei. Met andere woorden, wie zich zorgen maakt over ‘de rekening’ moet zich realiseren dat deze betaald kunnen worden uit de extra’s die we tegemoet kunnen zien. Waarbij je je de vraag kunt stellen of we een wereld willen die gefocust blijft op groei. Dat lijkt me een mooi debat voor het Klimaatakkoord van over vier jaar. Nu ligt dit akkoord er en gaat het erom dat we er werkelijkheid van maken. Iedereen aan de slag!