Bouwen zonder bijziendheid: durft u het aan?

Prestatiegarantie, een onomkeerbare trend in de bouwsector. Tot niet zo lang geleden werd een bouwer erop afgerekend dat het binnen niet mocht regenen. Bovendien moest de krant op tafel blijven liggen als het buiten waaide. Tegenwoordig gelden er hele andere prestatienormen. Namelijk op het gebied van gezondheid, comfort en energieprestatie. De bouwketen is eindelijk aan het veranderen. Wat in al die jaren echter niet is veranderd is de structurele bijziendheid van diezelfde bouwsector op het volgende onderwerp: nog steeds wordt er voor het gemak van uitgegaan dat de bewoner niet bestaat en diens gedrag er niet toe doet. Het is tijd dat we dit onderwerp aangrijpen als een kans om datgene wat we beogen – betaalbaar en comfortabel wonen – nu echt werkelijkheid te laten worden.

Gedrag op garantie?

Betaalbaar en comfortabel wonen. Dat willen we allemaal, of we nu koper of huurder zijn. Maar wil die betaalbaarheid standhouden, dan is een prestatiegarantie (van de woning) niet goed genoeg. Als voorbeeld nemen we de ontwikkeling van zogenaamde ‘Nul-op-de-Meter renovaties’. Het doel: een integrale verbouwing om de woning in één keer naar Nul-op-de-Meter te brengen. Dat wil zeggen: bij een gemiddeld gebruik.
Dat de woning technisch gezien Nul-op-de-Meter kan worden gemaakt, mét prestatiegarantie, dat is geweldig. Maar hoe zit dat met de bewoner? Van een gemiddeld gedrag is namelijk geen sprake. Onze stelling is dat de beoogde ‘nul op de meter’ prestatie alleen op grote schaal wordt gehaald wanneer het gedrag van de bewoner zich aanpast. De vraag is dan; welke garanties hebben we voor dat gedrag?

De hete aardappel: condities creëren voor ander gedrag

Gedragsverandering. Dat is een cruciale voorwaarde voor een goede prestatie in de praktijk. Een bewonersavond met een informatiemap die met wat geluk in de meterkast belandt? Leuk. Voor die 10% bewustwording. Maar die 90% dan? Dan hebben we het over beïnvloeding. Het doet al gauw een beetje paternalistisch aan: ‘beïnvloeden’. Maar beïnvloeden is in feite niets anders dan de condities creëren waardoor mensen mogelijkheden kunnen grijpen om iets te doen wat ze eigenlijk toch wel zouden willen doen. Met andere woorden: gedragsbeïnvloeding is niets om je voor te schamen. Sterker nog: in veel andere sectoren zijn wij als consument heel blij dat er voor ons nagedacht wordt over gedragsbeïnvloeding.

Neem bijvoorbeeld onze auto. Op allerlei manieren wordt ons gedrag beïnvloed, met als doel: meer veiligheid en lagere gebruiks- en onderhoudskosten.
• Als de motorolie gevaarlijk laag wordt, gaat er een rood lampje branden en klinkt er tegenwoordig zelfs ook een akoestisch signaal
• Als je je autogordel niet omdoet, begint deze te piepen
• Als je motor een potentieel schadelijke storing heeft, start deze niet
• Sommige auto’s laten visueel het gewenste schakelgedrag zien voor een zuinig verbruik (steeds meer auto’s doen dat zelfs voor jou!)
• Een toerenbegrenzer

De reinste beïnvloeding! Onze auto is streng, edoch rechtvaardig. Maar in onze woning is de enige vorm van terugkoppeling die we krijgen het voorschotbedrag en de jaarlijkse eindnota van je energieleverancier. Nogal mager. Dat kan beter, dat moet beter. De mogelijkheden zijn grenzeloos. Een kleine greep uit de mogelijkheden:
• Een berichtje op je tablet aan de muur op het moment dat het verbruik gedurende een bepaalde week ver afwijkt van de norm
• Of een gentle reminder dat je vakantie het raam uitwaait
• Of de kosten inzichtelijk maken van een wasbeurt op 90 graden Celcius voor 3 paar witte sokken, 2 handdoeken en een overhemd
• Of nog een stapje verder: verwarming die uitschakelt als er een raam langer dan 5 minuten open staat

Overigens is deze ontwikkeling ook een prachtige kans voor app-developers. Als er een open platform komt, kunnen straks alle app-developers van de wereld de feedback ontwikkelen op je tablet, die bij jou past qua vorm en inhoud. Of is er de mogelijkheid om ‘serious games’ te ontwikkelen voor een energiebesparings-challenge in de buurt (als de buurt dat leuk vindt natuurlijk).

Uitdaging voor de industrie, bouwers en woningbouwcorporaties

Het spreekt voor zich dat in de toekomst iedere renovatie standaard wordt uitgerust met een domotica pakket, waarmee sowieso verwarming, ventilatie, verlichting en alarm via je smartphone kunnen worden bediend. Dan hebben we het over verleiding. Ook essentieel.
Maar de hoek van de zogenaamde ‘persuasive technology’ – de mooie Engelse term voor ‘technologieën om gedrag te beïnvloeden’ – is nog onontgonnen terrein. Laten we het omarmen. Hier ligt een prachtige uitdaging voor de bouwketen om met nieuwe oplossingen te komen, aan aanbieders om ze te integreren in hun proposities en woningbouwcorporaties en particulieren om de juiste uitvraag te doen!
Want willen we comfortabel en betaalbaar wonen echt werkelijkheid laten worden? Dan moeten we de condities creëren waardoor bewoners gemakkelijk ander gedrag gaan vertonen en niet denken dat dit vanzelf gaat.

Laten we deze ‘missing link’ integreren in al onze projecten waar ons doel is: betaalbaar en comfortabel wonen. Ga je met ons het avontuur aan om écht integraal aan de slag te gaan en te ontdekken wat er allemaal mogelijk is?

Wat kunnen organisaties leren van ecosystemen. Lees het hier.

Meer publicaties van ons lezen? Kijk hier.