De rol van de media in de energietransitie
Lisa van Welie (zij/ haar)
Afgelopen juli werd het jaarlijks onderzoek naar de houding van Nederlandse huishoudens tegenover aardgasvrij wonen gepubliceerd. De titel ‘Zorgen over wonen zonder aardgas nemen toe’ in het bijhorende artikel voorspelde geen positief resultaat, maar het onderzoek zelf verraadde een heel ander beeld. Maar liefst 57 procent van de 2.040 respondenten vindt dat Nederlandse huishoudens moeten stoppen met het gebruik van aardgas. Een stuk positiever dan de zorgwekkende titel mij liet geloven.
Eenzelfde beleving ontstond bij het lezen van een artikel over de warmtetransitie in het Schilderskwartier in Woerden. In het artikel ‘het stadje ging heel ver voor een beter klimaat en niemand voorzag wat volgde’ legt de journalist de aandacht volledig op alle zorgen en knelpunten rond de doelstelling Woerden aardgasvrij in 2030. Om uiteindelijk te eindigen met een quote dat aardgasvrij niet betaalbaar is. De nuance is hier ver te zoeken. De journalist zoekt in de onzekerheid van de wijk sensatie, wat de teneur onder bewoners nog negatiever maakt. Ik stel mij dan de vraag; is dat het enige wat de journalist teweeg wil brengen? En is Woerden niet veel meer gebaat bij een aantal mogelijke oplossingen ter conclusie op deze observatie?
Ongenuanceerd beeld van de energietransitie
Hierboven staan twee voorbeelden van de manier waarop de media omgaan met de energietransitie. En dat kan best frustrerend zijn. Er wordt een stap in de goede richting gezet en de media weten het zo te draaien dat het uiteindelijk toch negatief klinkt. Dit gebeurt uiteraard niet alleen in de energietransitie, het lijkt alsof de media er een sport van proberen te maken om in uitersten te denken. Vanuit een negatieve toon zoeken de media sensatie op met als resultaat een verwrongen beeld van de werkelijkheid, of in ieder geval een negatief gevoel bij de lezer. Dit zien we bijvoorbeeld in het stuk over de Schilderskwartier. Hier heeft Squarewise de afgelopen jaren dezelfde bezorgdheden gezien, maar daarnaast ook een geluid met nieuwsgierige vragen en de realisatie van gemeente en bewoners dat het nu eenmaal nodig is.
Zorgen in een transitie zijn niet meer dan logisch
Bij zo’n grote verandering in de samenleving is het overigens ook helemaal niet erg dat er bezorgdheden zijn. Bij Squarewise zien we bijvoorbeeld ook bij ‘van het aardgas af’ dat er veel onzekerheid bestaat onder bezorgde bewoners met vragen over wat dit betekent voor hun woning en wie dit gaat betalen. Niet zo gek dat dit een bepaalde spanning, en soms ook weerstand met zich mee brengt. Het is wel belangrijk dat er hierbij een balans blijft tussen begrip voor weerstand en de nodige beweging voorwaarts. De media zorgen er echter regelmatig voor dat deze balans verstoord wordt door blijvende aandacht voor onzekerheden en negatieve geluiden. Hier schrikken mensen nog verder van terug en dit brengt ons niet verder.
Oproep aan de media: neem je rol in de energietransitie serieus
Natuurlijk moeten we niet naïef zijn en zorgen om de energietransitie serieus nemen, maar een transitie enkel belichten vanuit negatieve sensatie maakt mensen onzeker en dit leidt niet tot positieve actie. Dit is waarom het belangrijk is dat de media hun rol in de energietransitie serieus nemen. De media kunnen namelijk de publieke opinie beïnvloeden en daarmee draagkracht vergroten of verkleinen. En in een transitie die de volledige steun van burgers nodig heeft, kan dit wel eens mede bepalend zijn voor succes.