Hoe voedsel kan verbinden | lessen uit de voedselnetwerken in de Achterhoek en Eemvallei

In de Achterhoek en de Eemvallei hebben 24 boerenbedrijven de afgelopen anderhalf jaar gewerkt aan het opzetten van regionale voedselnetwerken, onder begeleiding van Squarewise en andere partners. Het idee: boeren, burgers en bestuurders laten samenwerken aan een toekomstbestendig platteland. Met als doel: het vergroten van waardering, zowel financieel als maatschappelijk, voor gezonde voedselproductie in een gezond voedsellandschap. 

Samen met boeren werd gewerkt aan een sterkere verbinding tussen burger en boer en een betere samenwerking in de keten. Tijdens een mini-symposium eerder deze maand deelden Lotte Turkstra (Squarewise), Bram Wendel (BoerenBos) en Jan Huijgen (Eemlandhoeve) ervaringen en inzichten met het bouwen aan deze regionale voedselnetwerken.  

Praktische tools

In beide regio’s is gewerkt met deze instrumenten: 

1. BoerenBanner Een BoerenBanner laat in één oogopslag de essentie van het bedrijf zien, inclusief de geschiedenis, missie, foto’s en de producten van het bedrijf. De banner biedt zo een podium voor het vaak onvertelde verhaal van een boer. 

1. BoerenBoom Een instrument dat via zestien thema’s de complexiteit en samenhang op een boerenbedrijf in beeld brengt. En boeren inzicht geeft in waar ze nu staan en waar ze naartoe willen met hun bedrijf. 

1. BoerenPlan Een bedrijfsplan dat voortbouwt op de BoerenBoom. Waar wil het bedrijf naartoe, wat heeft het nodig en voor wie? Het plan geeft focus voor de langere termijn.  

1. BoerenCampagne Met een campagne vragen boeren burgers om commitment en bestuurders om daadkracht. Met name in de Eemvallei werd hier stevig op ingezet.  

Verschillende regio’s, verschillende aanpakken 

Verschillen in regio’s vragen om verschillen in aanpak.  

• Achterhoek: Hier lag de nadruk op het bouwen aan persoonlijke relaties en vertrouwen, zowel tussen boeren onderling als met hun omgeving. Tijdens bijeenkomsten werden ervaringen gedeeld en begrip vergroot – bijvoorbeeld tussen traditionele melkveehouders en pionierende agro-ecologische boeren. Ook werden buurtgesprekken en een dialoogdiner georganiseerd om de verbinding met de omgeving te vergroten. Op de website van Smakelijk Achterhoek lees je hier meer over.    

• Eemvallei: De focus lag hier meer op concrete stappen zetten richting burgerbetrokkenheid en geld. Onder meer door het organiseren van evenementen, zoals fietstochten en proeverijen. Er werden crowdfundingscampagnes opgezet, data verzameld over waar klanten zich bevinden, en er werd gewerkt aan een collectief plan voor verslokalen. Op de website van Ons Voedsellandschap lees je hier meer over.  

Hoe voedselnetwerken voor noodzakelijke verbinding zorgen

Jan Hassink van de Wageningen Universiteit heeft beide projecten gemonitord en deelde zijn inzichten. In zijn presentatie kun je die nalezen. “We bevinden ons in een verbindingscrisis”, concludeerde hij. De klimaatverandering is in volle gang, biodiversiteit holt achteruit, sociaaleconomische gezondheidsverschillen nemen toe, onze democratie staat onder druk. Toch is er hoop: via voedsel kunnen we verbindingen herstellen.  

“In onszelf: hoofd, hart en handen. Tussen boeren en burgers. Tussen mensen en natuur. Tussen pioniers en gevestigde partijen.” Regionale voedselnetwerken kunnen daaraan bijdragen, stelde Hassink. 

Blik op de toekomst 

De landbouw kan een belangrijk onderdeel van de oplossing zijn voor verschillende knelpunten in het landelijk gebied. In beide regio’s laten boeren zien dat samenwerking en verbinding mogelijk is en wat dat oplevert. Er is veel energie bij de boeren om de netwerken te vervolgen in 2025. En er zijn volop ideeën om relaties te verdiepen en te verbreden. Wil je op de hoogte blijven? Houd beide regio’s in de gaten via bovengenoemde websites.