Jeske en Inge over training Oriëntatie op Transities: ‘Het gaat over jóu als professional: wat is nodig, wat is mogelijk, wat is jouw rol?’

Visual: gebaseerd op de x-curve van Drift, rollen bedacht door Squarewise, in beeld gebracht door Flatland.

Het is een essentieel onderdeel van ons werk als transitiemakers: kennis delen. De lessen en ervaringen die we opdoen houden we niet voor onszelf, maar zetten we in om anderen te helpen bij het versnellen van transities. Bijvoorbeeld via onze training Oriëntatie op Transities. Wat die training inhoudt? Collega’s Jeske Zonneveld en Inge Luyten vertellen meer!

Jeske: “Ken je die podcast Nooit Gezien? Die gaat over filmklassiekers die iedereen kent, behalve jij. En dat je dat eigenlijk niet durft toe te geven, en op een feestje dan toch maar probeert mee te praten over die ene film. Daar moet ik vaak aan denken, als ik deze training geef.  

Als je aan transities werkt wordt van je verwacht dat je weet wat dat zijn en hoe je daaraan kunt werken. Veel ambtenaren denken: ik hoor dit eigenlijk te weten, en geven er hun eigen invulling aan. Ze werken vaak aan transitiethema’s – of het nu gaat om nieuwe verdienmodellen in de landbouw of het opschalen van circulair bouwen. Maar ze werken meestal niet vanuit het perspectief van de transitie. Dan is het heel nuttig om eens in die helikopter te stappen, je kennis te verrijken en met elkaar in gesprek te gaan: dít is waar we mee bezig zijn.” 

Wat leer je? 

Inge: “In één dag krijg je basiskennis over de meest relevante transitietheorieën mee. We staan uitgebreid stil bij de X-curve van onderzoekinstituut Drift – over het opbouwen van nieuwe initiatieven en het afbreken van bestaande systemen. En bij de Transformatieve Overheid van transitiewetenschapper Rik Braams, over de rol die een overheid kan innemen om transities te versnellen. En zo lopen we nog 3 frameworks langs van waaruit je met transities kan werken.” 

Jeske: “We kijken ook naar verschillende rollen die nodig zijn in verschillende fases in een transitie. Zoals een zogenoemde ‘meditatiemeester’, die koers houdt in chaotische periodes – stikstofminister Christiane van der Wal is daar een goed voorbeeld van. Of een ‘constructieve sloper’, die druk op de ketel houdt en onduurzame activiteiten weet te stoppen. Zonder daarbij het kind met het badwater weg te gooien, want sommige onderdelen van de oude werkwijze zijn ook van meerwaarde in de nieuwe tijd. ” 

Inge: “Daarna maken we de vertaalslag naar je eigen werkzaamheden. Je zoomt uit op waar je mee bezig bent en hoe dat zich tot het grotere geheel verhoudt. In welke fase in de transitie bevindt jouw opgave zich? Wat is nodig om te versnellen? Wat moet opgebouwd worden, of juist afgebouwd? Welke interventies zijn nodig?” 

Jeske: “Ja, en vervolgens zoomen we weer in: welke rol neem jij in? Is dat effectief voor de transitie of zou je eigenlijk iets anders moeten doen? En wie kan je om je heen verzamelen?”  

Voor wie is het bedoeld? 

Inge: “Voor alle ambtenaren die denken: wat ís een transitie eigenlijk, en wat is mijn rol daarin? Ambtenaren bij de provincie Zuid-Holland, waar we deze training regelmatig geven, waren tot nu toe mensen die al jaren aan transities werken. En dus al een bak aan kennis hadden. Toch gaven zij aan dat de training voor hen heel waardevol was.”  

Wat levert de training op? 

Jeske: “Ik zie tijdens de training vaak vonkjes ontstaan bij ambtenaren die zijn vastgelopen met een vraagstuk. Bijvoorbeeld: hoe ga ik om met een boer die als voorbeeld dient voor andere boeren, maar zich eenzaam voelt op het podium waar diegene vaak op wordt gezet?  

Toen we daar vanuit het perspectief van de x-curve naar gingen kijken, kwamen we erachter: eigenlijk sla je een stap over. Ga je van experimenteren direct naar implementeren, dan voelt zo’n boer zich alleen. Er zit nog een stap tussen: een netwerk opbouwen van medekoplopers. Dat is wat deze ambtenaar dus ging doen: zorgen dat er een coalitie van koplopers komt. 

Na deze training weet je waarom je soms niet verder komt, en wat je kunt inzetten om uit die impasse te komen.” 

Inge: “Ja, je kunt bij wijze van spreken steeds onze training naast een concrete casus leggen, als je ergens tegenaan loopt.  

Minstens zo waardevol: na afloop van de training spreek je een gemeenschappelijke taal met je collega’s. Je weet wat de ander bedoelt als het over transities, op- en afbouw en verschillende rollen gaat.  

En, dit vind ik zelf het mooiste aan onze training: je leert ook echt iets over jou als persoon, waar je goed in bent, waar je je tijd aan besteedt en of je eigenlijk dingen anders wilt doen. Of juist helemaal niet, dat kan ook!”