Maak jij al een feestje van de Transitievisie Warmte?

De Transitievisie Warmte is een beleidsdocument dat ambtenaren met het dossier duurzaamheid, energie of warmte vrij recentelijk op hun bord hebben gekregen. Beleidsdocumenten zijn voor hen niets nieuws. Toch is de Transitievisie Warmte voor veel ambtenaren een doorn in het oog. En dat terwijl dit het leukste feestje kan worden dat je ooit hebt meegemaakt! Hoe? Dat lees je in deze blog.

Een transitievisie wattes?

Nederland moet in 2050 een duurzaam walhalla zijn op het gebied van energie. Nou zijn wij een klein landje, maar het is best een flinke klus. We moeten niet alleen onze elektriciteit verduurzamen maar ook de warmte die ervoor zorgt dat we er in gebouwen behaaglijk bijzitten. Maar hoe begin je aan zo’n enorme opgave hoor ik je denken?! De oplossing is simpel, gemeenten krijgen de regie om ervoor te zorgen dat er binnen haar verzorgingsgebied stappen worden gezet om de warmte in de gebouwde omgeving te verduurzamen. Voor de meeste inwoners neemt dit een hoop zorgen weg, want de gemeente regelt het wel.

Bij de gemeenten zelf, en dan vooral bij de kleinere gemeenten, vindt het tegenovergestelde plaats. Je verwacht het misschien niet, maar ambtenaren hebben het druk. Dit is namelijk niet het enige dossier wat op hun bord ligt. En de nieuwe opgave om de gemeente aardgasvrij te maken is niet makkelijk: je moet namelijk best wat vakinhoudelijke kennis van energie en warmte hebben om er een beetje kaas van te maken. Maar de overheid zal de overheid niet zijn als ze voor dat probleem geen pasklare oplossing hebben. Om gemeenten een handje op weg te helpen, hebben ze bedacht dat gemeenten een realistisch tijdspad moeten maken voor de warmtetransitie in hun gemeente. Dan wordt de opgave gefaseerd, heeft de gemeente tijd om te onderzoeken wat goede oplossingen zijn en krijgen ambtenaren de tijd om zich te verdiepen in de materie. Dit tijdspad noemen we ook wel de Transitievisie Warmte (TVW).

Klinkt goed, wat is het probleem?

Goed idee om een transitievisie te maken, dat helpt gemeenten vast om stappen te zetten! Toch? Helaas staat niet iedereen te springen om aan de slag te gaan. De geluiden die ik wekelijks hoor over de TVW zijn voornamelijk negatief. De druk achter andere dossiers, te weinig (financiële) middelen, onderbezetting en de kennisachterstand over het onderwerp maken de TVW een struikelblok.  Dit resulteert in weerstand en daardoor wordt het gezien als een “moetje”, een to-do taak die zo snel mogelijk afgevinkt moet worden.

En wat betekent dit voor de warmtetransitie?

Iedereen weet dat dingen die moeten over het algemeen niet de leukste activiteiten zijn. Als je in de weerstand gaat zitten en een negatieve houding aanneemt, maak je het jezelf ook niet makkelijk. Zo krijg je er helemaal geen zin in. Dit zorgt ervoor dat gemeenten vaak geen, of slechts kleine, stappen zetten in het maken van de TVW. En dat terwijl de deadline van 31 december 2021 snel dichterbij komt. Volgens mij is er niets stressvollers dan een naderende deadline van een grote opgave die belangrijk is, waar je eigenlijk weinig van weet, waar je de tijd en de mensen niet voor hebt en waar je stiekem ook geen zin in hebt. Ik kan mij daarom ook goed voorstellen dat het verlammende effect van de opgave groot is. Om niet als een hert in de koplampen van een aanstormende auto te blijven kijken, moet er iets veranderen.

Wat moet er veranderen?

De grootste valkuil die ik in de praktijk zie is het eigen gegraven gat. De instelling van weerstand en uitstel die sommige ambtenaren aannemen ten aanzien van de TVW zorgt ervoor dat het verlammend effect groot is. Daarom lijkt het mij een goed idee om het roer totaal om te gooien: we pakken de stier bij de hoorns en toveren de TVW van angstaanjagend monster om tot het leukste feestje dat je ooit hebt meegemaakt. Oké, een korreltje zout is hier van toepassing. Misschien wordt het niet het allerleukste feestje ooit, maar desalniettemin een feestje.

Hoe maak ik er een feestje van?

Er zijn meerderen manieren om een feest van de TVW te maken. Geld is altijd een mooi cadeau om te geven op een feestje. Het voorkomt ongemakkelijke momenten waarop je spullen krijgt die je eigenlijk niet wil en waar je dan geforceerd blij mee moet zijn. Kies ervoor om dit cadeau aan de TVW te geven. Stel het geld (€200.000) veilig dat je in de Decembercirculaire van de landelijke Overheid hebt gekregen om te besteden aan de TVW. Daar is het tenslotte voor bedoeld. Investeer het in jezelf of collega’s door je bij te laten scholen in de warmtetransitie, koop er externe kennis voor in, neem een nieuwe collega aan of besteed de TVW uit aan een extern bureau. Wat je er ook mee doet, zorg ervoor dat het geld goed besteed wordt aan de warmtetransitie.

Als je door de bomen het bos niet meer ziet en je niet weet wat verstandig is om geld aan uit te geven dan raad ik je aan om de TVW te zien als een project. Een feestje plan je ook van tevoren, je inventariseert wie jij wilt dat er komt, wanneer ze kunnen, wat hun dieetwensen zijn en wat ze willen drinken. Voor de Transitievisie Warmte is het niet anders. Begin met het onderzoeken welke activiteiten en onderdelen bij dit traject horen, hoeveel tijd ze kosten, welke kennis en capaciteit nodig is en zet dit uit in de tijd. Zo maak je de opgave behapbaar en overzichtelijk, daardoor wordt het een stuk leuker.

Misschien ben je er nog niet van overtuigd dat de TVW een feestje kan zijn. In dat geval kan je zoeken naar aanknopingspunten tussen voor jou (en jouw gemeente) belangrijke onderwerpen en de Transitievisie Warmte. Van dingen die jij leuk en belangrijk vindt krijg je namelijk energie. Dat helpt zeker om in ieder geval feestelijke elementen in de TVW te stoppen! Je kunt de TVW dus ook gaan zien als een uitgelegen kans om aanpalende doelen, waar jij blij van wordt, vast te leggen.

Als je door het bovenstaande nog geen energie hebt gevonden en het moeilijk vindt om te beginnen dan zit er nog maar één ding op: bel je vrienden op, ga naar het feest, pak een biertje en kijk waar het schip strandt. Met andere woorden: begin met het zetten van kleine stapjes en doe het vooral niet alleen. Zoek naar hulp waar mogelijk, haak je collega’s aan (ook van andere domeinen die met de warmtetransitie te maken krijgen) en zet vervolgens gezamenlijk de eerste stap. Dit verkleint de drempel aanzienlijk. Je zult zien dat je gaandeweg je weg vindt op het feest dat de Transitievisie Warmte heet.

De afterparty

Terugkijkend op een mooie avond zie je dat de weerstand die je voelde voor het feest eigenlijk helemaal niet nodig was. Sterker nog: je bent beland op de afterparty, zo leuk kan het dus zijn! Geven de bovenstaande punten jou de mogelijkheid om iets feestelijks van de TVW te maken? Of heb jij andere inzichten die helpen om met de Transitievisie Warmte aan de slag te gaan? Neem contact op met Dian Kroes (kroes@squarewise.com), adviseur aardgasvrije wijken voor de Provincie Noord-Brabant.

Impact Rapportage 2019

Werken en kinderen combineren; ooit vond ik het goed te doen…!