Nederland heeft een luxeprobleem als het gaat om de temperaturen in de zomer, want in het zuiden van Spanje en in Zuidoost-Azië willen ze morgen al met ons ruilen. Ook hier wordt het echter steeds warmer en dat vraagt om aanpassingen en oplossingen. Voor water is hierbij een hoofdrol weggelegd en spelen met licht en kleur is een andere belangrijke knop om aan te draaien. Efficiënte installaties in je huis of gebouw doen dan de rest. Zo kunnen we met zijn allen voorkomen dat airco’s nog meer verkooprecords breken.
Onze steden en dorpen zijn ingericht voor een gematigd zeeklimaat. Decennialang bestond onze grootste comfortbehoefte uit het op koude dagen in de winter warm genoeg houden. Die tijden liggen achter ons. De opwarming van de aarde veroorzaakt veranderingen in het weersysteem, waardoor we nu in de zomer ook in Nederland te maken hebben met heel droge en warme perioden die lang aanhouden.
Deze klimatologische ontwikkeling overvalt ons enigszins, want we hebben – met veel voorschriften en normen – vooral de nadruk gelegd op het in de winter binnenhouden van warmte met een goede isolatie. Daardoor ligt het gevaar op de loer dat in het tweede deel van de zomer de hitte zich verzamelt in de woning.
In de zomer gaan airco’s nu als warme broodjes over de toonbank en ook op kantoor wordt de ruimte koel gehouden door de luchtbehandelingsinstallatie. Een airco is een lucht-lucht warmtepomp en warmtepompen gaan efficiënt om met energie, doordat ze de thermische energie uit hun bron benutten (in dit geval de buitenlucht). Maar een mobiele airco met een afvoer door het open raam is natuurlijk niet efficiënt.
De door airco’s naar buiten geblazen warmte zorgt in een dichtbevolkte omgeving voor nog meer ongemak. Bij broeierig weer blijft dan de warmte hangen, zelfs ’s nachts. De nachttemperatuur is de laatste jaren steeds hoger, met klamme nachten tot gevolg.
De oplossingen zijn er zeker, maar moeten nog ingeburgerd raken. De beste oplossing ligt voor de hand: alles wat groeit, verdampt water en voor dat proces wordt warmte onttrokken aan de omgeving. Bomen, struiken en gras brengen dus de buitentemperatuur omlaag. In de steden is de ruimte kostbaar, maar als je goed kijkt, liggen er overal kansen om meer groen aan te leggen. Het verbetert de leefbaarheid en hoeft weinig onderhoud te kosten.
Ook gebouwen kunnen groen(er) worden. Zo heeft bijvoorbeeld mos voldoende aan een enkel laagje ‘bioreceptief’ (poreus) beton. De Nederlandse start-up Respyre brengt dit op de markt. Mos verkoelt, helpt om water vast te houden bij hoosbuien, zuivert de lucht van vervuiling en produceert overdag zuurstof. Door ook een groene gevel aan te brengen, kan elke gebouweigenaar de koelbehoefte van zijn pand verlagen.
Als het toch over kleur gaat: op vakantie zie je niet voor niets heel veel huizen die wit of lichtgekleurd zijn. Donkere dakbedekking is juist minder geschikt in de zomer. Roofclix is een innovatief bedrijf dat witte tegels maakt voor aanleg op platte daken. Die tegels, die je eenvoudig aan elkaar kunt klikken, zijn niet alleen in de zomer gunstig; ze zorgen voor meer isolatie om ’s winters de warmte binnen te houden. Verder verhoogt het systeem, aangelegd onder zonnepanelen, de efficiency van die panelen met minstens 8 procent.
Adiabatische koeling werkt, net als een plant, door te verdampen. HomEvap levert een plug-and-play-oplossing, ook voor woningen. Deze installatie is iets duurder dan een airco, maar veel energiezuiniger. In de total cost of ownership wint het systeem het makkelijk van de airconditioning.
Dat laatste geldt ook voor de chiller van Solabcool, die op basis van een ander principe werkt: adsorptie. Van warmte wordt koude gemaakt, met behulp van silica. Warmte is er genoeg in de zomer, maar het apparaat verbruikt ook stroom. In de zomer is er echter vaak stroom over.
Een andere oplossing is de Solar Star, een eenvoudig en effectief systeem gericht op rijwoningen. Daar hoopt de warmte zich vaak op de vliering of zolder op, wat voorkomt dat het beneden afkoelt. Hierbij voert een ventilator de warmte af naar buiten op stroom van een zonnepaneel. De warmte op de woonverdieping kan weer naar boven en zo daalt daar de temperatuur.
De nieuwere modellen lucht-water en water-water warmtepompen kunnen allemaal ook koelen. Sommige convectieradiatoren reageren op de temperatuur en zorgen voor een beetje tocht, ook als ventilatie voor de luchtkwaliteit niet nodig is. Zonwering helpt je natuurlijk ook, maar er is eveneens veel winst te behalen met je gedrag. Houd de koelte binnen en zet overdag geen ramen en deuren open. Als het ’s avonds is afgekoeld, is het slim om alle ramen en / of deuren een uur tegen elkaar open te zetten, zodat de warmte naar buiten kan.
Ten slotte kan ook de inrichting van de stad veel beter. Parkeerplaatsen met halfopen verharding waar gras tussen groeit, bomen waar schaduw prettig is, wateropvang onder kunstgrasvelden en andere oppervlakten. Ook tuinen die de afgelopen decennia ‘onderhoudsvrij’ zijn gemaakt, met donkere natuursteen, zouden weer teruggebracht moeten worden naar gras en perken. Zie je op tegen het onderhoud? Laat dat dan gewoon achterwege! Een verwaarloosde achtertuin is in feite een paradijsje voor allerlei dieren en bloemetjes.
Dit stuk verscheen ook op Duurzaamgebouwd.nl
Niels Rood houdt zich sinds 2018 intensief bezig met innovatie in de energietransitie (bij Squarewise en TKI Urban Energy). Hij schrijft regelmatig over de laatste ontwikkelingen op dit gebied, onder andere voor Duurzaam Gebouwd. Wil je meer weten over innovatie in de energietransitie? Niels praat je graag bij! Neem contact op via rood@squarewise.com.