Voorwoord | Impactrapportage 2022
Voorzien in onze behoefte aan energie, aan nieuwe woningen en bedrijfsgebouwen en aan voedsel is ook in de tijd die voor ons ligt een noodzaak. Maar hoe we daarin voorzien kan niet hetzelfde blijven. Lang zijn we blijven denken dat het vooral gaat om het vervangen van de ene techniek door een andere.
Windmolens en zonneparken in plaats van gascentrales; isolatiematerialen op natuurlijke basis in plaats van kunststof; biologische teelt in plaats van bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruiken. Als je er zo naar kijkt, is het net alsof bedrijven de noodzakelijke transities voor ons kunnen doen, geholpen door de overheid die normen stelt en subsidieert.
Was het maar zo simpel. In de werkelijkheid blijkt de veranderingsbereidheid van grote groepen mensen te gering om samen snel genoeg de noodzakelijke stappen te zetten. Begrippen als sociale innovaties, een rechtvaardige energietransitie en collectief eigenaarschap werden de afgelopen jaren steeds belangrijker.
Dat weerspiegelde zich in onze activiteiten vorig jaar. Voor het ministerie van BZK ontwikkelden we een handreiking voor wijkanalyses, gebaseerd op het uitgangspunt dat een wijkaanpak veel breder moet worden ingestoken dan alleen het vervangen van het aardgasnet door een andere energie-infrastructuur. Wat motiveert de bewoners in die wijk? Welke problemen vragen om verbetering? Welke rol heeft de gemeente en welke rollen kunnen we bij de bewoners zelf laten?
We werkten ook aan een breed gedragen manifest voor een rechtvaardige energietransitie. Mensen met lage inkomens en zonder spaargeld, wonen vaker in slecht onderhouden, oudere woningen. Als je niet kunt investeren, blijf je vastzitten aan een hoge gasrekening of je moet dure warmte afnemen van een monopolist. We zullen alles op alles moeten zetten om te zorgen dat deze onrechtvaardigheid verdwijnt.
Een derde voorbeeld beleefden we in Wijchen: we gaven een echt bottom-up proces vorm waarin een burgertop van 100 bewoners zelf de problemen identificeerden, over oplossingsrichtingen nadachten en keuzes maakten. Bewoners waren daarbij ook eigenaar van het proces, zodat het geen invuloefening werd.
