Als we over de energietransitie praten, gaat het vaak over techniek. En over geld. Terwijl de energietransitie ook een kans is om een ánder, fundamenteler gesprek te voeren. Namelijk: hoe willen we samenleven? Hoe kunnen we de energietransitie inzetten om te bouwen aan sterke gemeenschappen? En aan een eerlijke verdeling van de welvaart?
Dat gesprek voert Marcel Heskes met Musetta Blaauw, in aflevering twee van de podcast Operatie Eerlijke Energietransitie. Musetta heeft een missie: een eerlijke energietransitie die iedereen meeneemt en niemand uitsluit. Met haar bureau Robin Doet en met coöperatie GOED werkt ze aan die missie.
Een gesprek over geld, en hoe je dat verdeelt. Over het systeem hacken. Maar vooral: een gesprek over mensen. Mensen met zorgen, wensen en dromen.
Mensen zijn niet bezig met de energietransitie
Wie een wijk inloopt om met bewoners over de energietransitie te praten, merkt al gauw: de meeste mensen zijn daar helemaal niet mee bezig. Die zijn bezig met hele andere dingen. Of ze deze maand hun rekeningen wel kunnen betalen, bijvoorbeeld. Met onveiligheid of overlast in hun buurt. Of het gebrek aan groen in de wijk.
Daarom moet het gesprek ook helemaal niet gaan over de energietransitie, vindt Musetta. Het moet gaan over wat belangrijk is voor de gemeenschap, voor de wijk, voor het dorp. Vervolgens kun je de energietransitie inzetten om dat mogelijk te maken. Zo maak je van de energietransitie geen doel op zich, maar een middel om gewenste maatschappelijke verandering teweeg te brengen.
Begin bij wat speelt in een gemeenschap
Neem nou de Koepelkerk in Smilde, die de energierekening niet meer kon betalen. Zonnepanelen op het monumentale kerkgebouw waren geen optie. De oplossing komt nu van het dak van een agrariër uit de buurt. Op dat dak wordt duurzame stroom opgewekt, die wordt gebruikt voor de kerk. De bewoners waren niet zo happig om ruimte te maken voor de energietransitie. Maar voor de kerk wel.
“Het dak wordt direct ingezet voor het behoud van de kerk. Dat we de energietransitie daarvoor kunnen gebruiken, is mooi meegenomen. Maar het feit dat die kerk – die in het dorp een belangrijke functie heeft – een toekomst heeft, is voor mensen veel belangrijker.”
Zon Op Alle Daken, heet deze methode. Musetta is één van de drijvende krachten achter deze aanpak. Volgens die methode realiseert coöperatie GOED door het hele land duurzame opwekprojecten. De opbrengsten gaan naar maatschappelijke initiatieven in de directe omgeving, van sport tot cultuur tot het bestrijden van armoede en ongelijkheid.
Van Big Oil naar Big Green? Dat lost niets op
Het dominante beleid gaat nog altijd over technologische innovatie en centrale sturing. Terwijl de overgang naar hernieuwbare energie juist een enorme kans is om ons energiesysteem anders in te richten. Je kunt de energietransitie namelijk gebruiken om de gemeenschapszin in wijken te vergroten. Om mensen eigenaarschap en zeggenschap te geven over hun buurt. Je kunt er geld mee verdienen voor alle burgers – en niet alleen voor de rijksten, of de aandeelhouders.
Die kans moeten we met beide handen aangrijpen. Daar zijn Marcel en Musetta het over eens. “We kunnen de energietransitie wel van Big Oil naar Big Green verhuizen, maar dan hebben we dezelfde problemen. Of misschien zelfs grotere problemen dan hiervoor. Dus laten we ons daar waar transities plaatsvinden, inzetten voor een eerlijkere samenleving.”
Luister het gesprek met Marcel Heskes en Musetta Blaauw:
