Proeftuinaanvraag Goeree-Overflakkee: met bewoners voor de waterstofmolen

Wijkgericht werken is een effectieve manier om systematisch, integraal maar ook lokaal aan de slag te gaan met de aardgasvrije opgave. Daarom heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken geld vrijgemaakt om de eerste wijken te stimuleren en de schaal te creëren die nodig is voor prijsverlaging. Door de regeling ‘Proeftuinen aardgasvrije wijken’ is er dit jaar €85 miljoen beschikbaar gesteld voor de eerste 20 wijken.

Squarewise heeft de afgelopen jaren met veel gemeenten samen gewerkt op dit thema. In vier icoonprojecten zijn we al een tijd bezig diverse oplossingsrichtingen te ontwikkelen. De proeftuinenregeling geeft ons de kans die oplossingsrichtingen versneld uit te werken. Samen met vier verschillende gemeentes hebben we aanvragen voor Proeftuinen Aardgasvrije Wijken ingediend. In Schiedam, Goeree-Overflakkee, Emmen en Woerden zijn de aanvragen elk op hun eigen manier iconisch.

Omdat elk van de aanvragen elk op hun eigen manier iconisch zijn, lichten we ze graag uitgebreid toe. Een van de plekken waar de aardgasvrije ambitie is vertaald in een aanvraag voor de proeftuinenregeling is Stad aan ’t Haringvliet in de gemeente Goeree-Overflakkee.

Stad aan ’t Haringvliet is ideaal

De aard van het traject in Stad aan ’t Haringvliet (goede samenwerking, bewonersbetrokkenheid en de kans voor een unieke technische innovatie), maakt dat dit een ideale plek is voor een proeftuin. Deze woonkern, met ongeveer 550 woningen, ligt prachtig aan het water ‘het Haringvliet’, tussen Rotterdam en de Zeeuwse eilanden. Hier hebben wij de lokale en regionale partijen de afgelopen acht maanden begeleid om te komen tot een gezamenlijke ambitie en plan van aanpak voor een aardgasvrij en duurzaam dorp. De afgelopen weken hebben we de gezamenlijke ambitie en plannen verpakt in een aanvraag voor financiële ondersteuning van het Rijk.

Er zijn twee kernelementen in de aanvraag van Stad aan ‘t Haringvliet:
1) Ontwikkeling van groene waterstof uit een waterstofmolen.
2) Ervaring opdoen met het betrokken houden van bewoners.

De goede samenwerking tussen het kernteam van Stad aan ’t Haringvliet aardgasvrij (coöperatie Deltawind, gemeente, netbeheerder Stedin en de dorpsraad het Stadsoverleg) en de overige stakeholders geeft een goede basis om de proeftuin op te bouwen.

Groene waterstof uit een waterstofmolen

Met het ontwikkelen van windmolens samen met de lokale maatschappij heeft de lokale energiecoöperatie Deltawind veel ervaring. De coöperatie heeft de afgelopen jaren meerdere windparken in de gemeente opgezet waar haar leden van kunnen profiteren. Voor het realiseren van een waterstofmolen werkt Deltawind sinds kort samen met Hygro, projectontwikkelaar van dit innovatieve concept. Als techniek is de waterstofmolen niet helemaal nieuw; op dit moment wordt er één in Wieringermeer ontwikkeld. Productie van waterstof uit een windmolen voor de inzet in de gebouwde omgeving is wel nieuw en zal voor het eerst gebeuren in Stad aan ’t Haringvliet.

De waterstofmolen is een doorontwikkeling van een normale windmolen en de integratie met elektrolyse voor het produceren van waterstof. Door deze integratie kan er efficiënter én vooral lokaal waterstof geproduceerd worden. De huidige gasleidingen kunnen vervolgens de waterstof naar de woningen brengen.

De rede dat er naar de waterstofmolen wordt gekeken is niet alleen omdat de lokale energiecoöperatie daar een in kans ziet, maar ook omdat de fysiologische kenmerken van de woonkern Stad aan ’t Haringvliet andere alternatieven voor aardgas, zoals all-electric, zeer uitdagend maken. Er staan veel oude vrijstaande woningen en monumenten van voor 1945 en soms wel voor 1900. De architectuur en diversiteit van deze woningen maakt dat ze vaak niet verder dan ergens rond label C geïsoleerd kunnen worden en zelfs dat vergt grote investeringen. Daarnaast is er geen restwarmte in de omgeving van de kern die gebruikt zou kunnen worden en zijn de gasleidingen die er liggen zijn in staat om nog voor tientallen jaren in gebruik te blijven.

Bewonersbetrokkenheid

De bewoners van Stad aan ’t Haringvliet zijn goed georganiseerd in een dorpsraad, ook wel ‘het Stadsoverleg’, en hebben ervaring om met elkaar en met de gemeente projecten te realiseren. De bewoners zijn ook vanaf het begin van het traject ‘Stad aan ’t Haringvliet aardgasvrij’ betrokken. Eerst via het Stadsoverleg, die snel de eerste bewonersavond georganiseerd hebben. Vervolgens is er een werkgroep van bewoners ontstaan die specifiek met dit vraagstuk aan de slag gaan.

Financiële ondersteuning voor versnelde start

De financiële ondersteuning die nodig is, is bedoeld voor versnelling van de transitie in Stad aan ’t Haringvliet. De techniek van de waterstofmolen is nog niet doorontwikkeld, de nodige aanpassingen in de woningen onvoldoende uitgewerkt en de kosten per woning nog te hoog. Daarnaast zal een deelname aan de regeling toegang betekenen tot het landelijke kennis- en leertraject. Daarin zal kennis die opgedaan is, gedeeld worden, en tegelijkertijd kan kennis opgehaald worden door andere gemeenten die met vergelijkbare vraagstukken bezig zijn.

Dit is een uniek project waar wij met trots van kunnen zeggen dat we een belangrijke bijdrage hebben geleverd. Want subsidie of niet; er is bordenvol energie om aan de slag te gaan en het proces van de aanvraag heeft de energietransitie op Goeree-Overflakkee in een stroomversnelling gebracht. Deze gaat niet zomaar stil gaat staan!

Heeft u vragen over het project op Goeree-Overflakkee, kunt u contact opnemen met Saskia Tegnell (tegnell@squarewise.com).